Reactie Nuchtere Fries op Peilstationonderzoek Trimbosinstituut 2019

Uit Trimbos Peilstationonderzoek: Kansen beleid op roken- en alcoholgebruik onder Friese scholieren. In Fryslân is het percentage bingedrinken (in korte tijd meer dan 5 glazen alcohol drinken) onder jongeren in vergelijking met de landelijke cijfers hoger. Dat blijkt uit het Peilstationsonderzoek Scholieren van het Trimbos Instituut en de Gezondheidsmonitor Jeugd van de GGD’en en het RIVM. Daarnaast blijkt dat de dalende trend van alcoholgebruik en roken onder scholieren is gestagneerd. Deze trend stagneerde al in 2015, maar in 2019 is het getal onveranderd ten opzichte van 2015. Uit dit onderzoek blijkt verder dat er regionale verschillen zijn in gebruik van alcohol en verschillen tussen opleidingsniveaus qua roken. Trimbos geeft aan dat regionale verschillen mogelijk zijn te verklaren door omgevingsfactoren en achtergrondkenmerken van de jongeren.

Verschil in gebruik alcohol
Een belangrijke voorspeller voor het drinkgedrag is de beschikbaarheid van alcohol in de omgeving; hoe hoger de beschikbaarheid, hoe hoger het alcoholgebruik. De beschikbaarheid valt te onderverdelen in commerciële en sociale beschikbaarheid. Uit het hotspotnalevingsonderzoek (2019) is de commerciële beschikbaarheid onderzocht. Uit dit onderzoek bleek dat 36,6% van de zogenaamde hotspots zich houdt aan de wettelijke leeftijdsgrens. Hotspots zijn locaties die populair zijn onder jongeren. Bij deze locaties komen jongeren die mogelijk alcoholhoudende drank aankopen. In een ander onderzoek is de sociale beschikbaarheid onderzocht. Uit dit onderzoek bleek dat 69% van de jongeren alcohol krijgt van ouders, broers/zussen, vrienden, familieleden en ouders van anderen (Jeugdkaart onderzoek Fryslân, 2019). Van de jongeren die alcohol drinken, zegt 47% dat hun ouders het goed vinden (GO Jeugd, 2016). Mogelijke oorzaken kunnen zijn dat er nog onvoldoende kennis is bij zowel jongeren als ouders over de schadelijkheid van alcohol over het algemeen, het gebruik ervan en de schadelijke effecten op de lange termijn (Mare, 2019). Hierdoor kan de houding ten opzichte van alcohol positief zijn en dat kan de norm om wel te drinken bekrachtigen.

Daarnaast worden ook achtergrondkenmerken genoemd als mogelijke oorzaak voor het verschil tussen het Nederlandse cijfer en het Friese cijfer. De cijfers in stedelijke regio’s Amsterdam en Haaglanden zijn opvallend laag. Een mogelijke verklaring voor deze verschillen zou volgens de onderzoekers van het Trimbos Instituut kunnen liggen in de achtergrondkenmerken. Zo drinken jongeren met een niet-Westerse achtergrond over het algemeen aanzienlijk minder en wonen zij voornamelijk in de stedelijke regio’s.

Integraal samenwerken
Onder het motto: ”Delen wat werkt, weten wat werkt en doen wat werkt!” maken we ons via de Friese Preventieaanpak samen sterk voor een goede gezondheid en welzijn met gelijke kansen voor iedereen in Fryslân. Via een brede aanpak, met aandacht voor de achterliggende problematiek, gaan we programma’s als Nuchtere Fries en Rookvrije Generatie verder versterken, meer met elkaar verbinden, verrijken en herijken. Dat doen we door preventie aan te vliegen via een integrale levensloopbenadering.

Waar liggen kansen?
We zien dat op voortgezet (VO) en middelbaarberoepsonderwijs (MBO) preventief is aandacht voor alcohol, drugs en roken. Maar wat we nog niet volledig in beeld hebben is in hoeverre alle Friese VO en MBO scholen aandacht hebben voor vroegsignalering, fysieke & sociale omgeving en beleid, en in hoeverre ouders worden betrokken in het deze preventieve activiteiten. Hiervoor ontwikkelt Nuchtere Fries een checklist voor gemeenten om in beeld te krijgen hoeveel aandacht er is voor deze thema’s. Met behulp van dat overzicht weten we wat we al goed doen, maar ook waar we actie op moeten ondernemen.

Verder worden ouders door de Jeugdgezondheidszorg voorbereid als hun kinderen in groep 7 zitten. In dit gesprek wordt onder andere de groeiende interesse in roken, alcohol en drugs van hun kind besproken en wat welke (voorbeeld)rol ouders hierin kunnen hebben,

Tot slot zien we een kans om de naleving op hotspots te verbeteren. Door de naleving van wettelijke leeftijdsgrens van alcohol te verbeteren te verbeteren, kunnen we de commerciële beschikbaarheid van alcohol voor jongeren beperken. Door ouders te betrekken bij preventieve activiteiten, bijvoorbeeld op school, de jeugdgezondheidszorg, de sportvereniging, in combinatie met het verbeteren van de naleving op hotspots, kunnen we hopelijk de commerciële en sociale beschikbaarheid van alcohol bij jongeren verkleinen.

Activiteiten
Welke (gezamenlijke) activiteiten er vanuit Nuchtere Fries en Rookvrije Generatie beschikbaar zijn, zijn hieronder in een tabel verwerkt.